Onderafdeling GCHQ heeft toegang tot NHS-informatie

Dat beschrijft op 16 december 2015 de Engelse onderzoeksjournalist Duncan Campbell op de website van The Register in een artikel, genaamd: “Big Brother is born. And we find out 15 years too late to stop him”. Het beschrijft hoe zonder dat het parlement er van wist, letterlijk achter hun rug al 15 jaar een telefoon- en internet-aftapdienst bestond met de codenaam Preston. Op de tweede pagina van het artikel geeft hij aan dat de daarvoor verantwoordelijke overheidsdienst NTAC toegang heeft tot informatie binnen de National Health Service(NHC), volgens officiële documenten. De dienst, die het beheert, heet het National Technical Assistance Centre(NTAC). Het systeem was in het geheim door het Home Office opgezet en gehuisvest in het pand van MI5, de Britse binnenlandse veiligheidsdienst. Door deze opmerking van Duncan Campbell getriggerd ben ik op het internet op zoek gegaan naar bemoeienis van Britse geheime diensten met het datatransport in het NHS-netwerk. Dat leverde interessante gegevens op. Ook roept het de vraag op met welke legitimatie geheime diensten mee helpen een beveiliging te ontwikkelen waarmee medische data verstuurd worden. Immers meedenken, betekent automatisch meekijken.

NTAC

Deze dienst is opgezet in 2001 door het Home Office, het departement dat verantwoordelijk is voor immigratie, veiligheid en openbare orde. Met een budget van 25 miljoen pond per jaar was officieel haar taak:

“to give law enforcement agencies the ability to fight crime in the information age and provide a facility for the processing of lawfully intercepted communications and lawfully seized protected electronic data, which can then be used to bring serious criminals to justice”

Toch blijkt er hier sprake van uitgebreide “function creep”, want Duncan Campbell vertelt in zijn artikel dat het al enige jaren ook gaat om in bulk actief afgetapte telefoon-, bank-, vluchtgegevens van luchtvaartmaatschappijen etc. Eigenlijk is deze dienst een grote datastofzuiger. Sinds 2006 is de NTAC ondergebracht bij de GCHQ, de Britse tegenhanger van de Amerikaanse NSA(National Security Agency). GSHQ staat voor Government Communications HeadQuarters en is gevestigd in Cheltenham. De GCHQ raakte door o.a. nogal bekend door het infiltreren van het Belgacom-telefoonnetwerk en het afluisteren van telefoons van de Europese Unie in Brussel. Bij de GSHQ was al langer een dienst actief op het terrein van de elektronische communicatie, de Communications-Electronics Security Group (CESG), die opgezet is om overheidsinstellingen assistentie te verlenen ten aanzien van de veiligheid van de onderlinge verbindingen. Het CESG heeft dus meer de blik naar binnen in de overheidswereld gericht, de NTAC naar buiten.

Red Pike

Rond 1996 werd een uitgebreide studie verricht door een bedrijf van buiten de NHS om te onderzoeken hoe het medische dataverkeer tussen de grote onderdelen van het NHS-netwerk het beste versleuteld kon worden. De opdracht kwam van de Information management Group van de NHS-leiding. Zergo Limited deed het onderzoek en bracht daar een rapport over uit , waarbij je bij het lezen van je stoel valt van verbazing. Bij de stakeholders(zie blz 101 en 102 van deze link) bleken onverwachts de GCHQ en de CEGS te zitten, die daarna in discussies over het te kiezen encryptie-algoritme(=coderingsgrondslag op wiskundige basis) het door henzelf ontwikkelde algoritme “Red Pike” sterk propageerden. Vanuit overheidsperspectief lijkt het misschien logisch om een eigen overheidsinstelling die veel van coderen weet in te schakelen. Het probleem is echter dat men dan tegelijk een overheidsinstelling in huis haalt die van origine nogal nieuwsgierig is en daarbij ook de rondgestuurde data zelf kan ontcijferen en voor andere doeleinden kan gebruiken. Dat gevaar is destijds ook wel onderkend door de British Medical Association(de Britse KNMG) die er forse debatten over voerde. Coderingsexperts leverden ook forse kritiek op dit Red Pike-algoritme en op de hele cryptografie-strategie van de NHS. Het is niet te achterhalen of uiteindelijk het Red Pike-algoritme ingevoerd is, maar het geeft wel aan dat bij het ontwerpen van de beveiliging van het NHS-dataverkeer de veiligheidsdiensten een sterke vinger in de pap hadden. In dat licht is de opmerking van Duncan Campbell in zijn artikel over het kunnen inzien van NHS-informatie door het NTAC zeker geloofwaardig. Zeker met het oog op het verzamelen van “big data” en het gericht uitvoeren van “medical intelligence”(MEDINT) is een dergelijke ontwikkeling zeer ongewenst vanuit het privacy aspect en het medisch beroepsgeheim.

Analogie

Hoewel er niet direct iets over te vinden is, kan men zich de vraag stellen of de Nederlandse overheid niet via de Algemene Inlichtingen en Veiligheidsdienst(AIVD) enige invloed heeft uitgeoefend op het encryptieprotocol of andere vormen van beveiliging die in gebruik zijn bij het medische dataverkeer over het Landelijk SchakelPunt. Het Verenigd Koninkrijk leert ons dat zoiets niet per se onmogelijk is.

W. J. Jongejan