PvdD

Op 24 februari 2021 stelde het Tweede Kamerlid Eva van Esch(Partij voor de Dieren) aan Tamara van Ark en Hugo de Jonge van VWS, zestien indringende vragen. Het ging om de vraag hoe deze bestuurlijk denken om te gaan met de in april 2020 genomen corona-optin-maatregel. Huisartsenposten(HAP) en SpoedEisende Hulp(SEH)-afdelingen hadden in de eerste coronagolf de behoefte om snel onderliggende informatie op te kunnen vragen als patiënten met corona daar hulp zochten. Dat kon alleen als patiënten bij de huisarts een opt-in-toestemming daarvoor hadden laten vastleggen om die data op te vragen. Rond de vijftig procent van de burgers had nooit iets laten vastleggen, geen ja of geen neen. Door een ministeriële maatregel in april 2020 is door een speciale aanpassing van huisarts-ICT-software bij die mensen de toestemming op “ja” gezet. Met de bepaling dat het een tijdelijke maatregel vormde die ook nog een nadere juridische basis zou krijgen.

Gedoe

Ogenblikkelijk na het op “ja” zetten van de opt-in-toestemmingen bleek dat er de nodige gekkigheid optrad. Het bleek dat bij mensen die ooit hadden laten vastleggen dat hun huisartsdata nooit via het Landelijk SchakelPunt(LSP) op te vragen mochten worden toch de toestemming op “ja” was gezet. Ook al had de minister in de maatregel uitdrukkelijk beloofd dat zoiets niet zou gebeuren. Het overkwam mij ook. De enige manier om zoiets te controleren bestaat uit het inloggen met DigiD op de website www.volgjezorg.nl en daar te controleren of er onrechtmatige toestemmingen genoteerd staan. Over de corona-opt-in maatregel schreef ik enkele artikelen op deze website, zoals op 30 maart , 8 april  en 6 mei 2020

Kern

Het uitblijven van een ordentelijke juridische basis voor de tijdelijke maatregel en de vraag wanneer de ministers de corona-opt-in terug draaien vormen de kern van de huidige Kamervragen van Eva van Esch. Zij stelde overigens bij het ingaan van de maatregel ook al vragen aan VWS, namelijk op 30 april 2020.

Minister van Ark had in oktober 2020 nog laten weten aan de Kamer dat zij werkte aan een Algemene Maatregel van Bestuur(AMvB) om de kwestie bestuurlijk en juridisch juist te regelen. Die AMvB zegde ze toe naar de Kamer te sturen in het eerste kwartaal 2021. De Autoriteit Persoonsgegevens(AP) had in 2020 na het ingaan van de corona-opt-in-maatregel al laten weten dat VWS niet kon volstaan met alleen een ministeriële regeling. Een ordentelijk regeling via een AMvB achtte de AP de oplossing voor de gedoogconstructie.

AMvB

Ronduit problematisch is het dat er geen signaal is dat de Kamer binnen afzienbare tijd een AMvB over dit onderwerp tegemoet kan zien. Ook is niet duidelijk hoe veor de AP en de Raad van State zijn met hun oordeel over de door van Ark beschreven bestuurlijke weg. Eva van Esch wil door haar vragen daar nu ook inzicht in krijgen. Door de noodmaatregel is de toestemmingsverlening voor het opvragen van zorgdata bij huisartsen van eeng opt-in tot een opt-out verworden. Alleen bij mensen die het per se niet willen zijn de zorgdata niet opvraagbaar. De opt-out voor het LSP heeft de AP altijd een onbegaanbare weg gevonden. Dat liet de AP bij de private start van het LSP door VZVZ expliciet weten.

Stille wens

Voor de corona-uitbraak was het beperkte aantal opt-in-toestemmingen voor het opvraagbaar maken van zorgdata bij huisartsen m.b.v. het LSP een doorn in het oog van VWS en VZVZ. De laatste is de verantwoordelijke voor het LSP. Met de corona-opt-in kon men opeens dat “gat” opvullen. Het is de natte droom van hen dat die situatie straks kan blijven voortbestaan, omdat “het allemaal zo lekker werkt”. Hoewel VWS zei dat de maatregel tijdelijk is, moet men zich bij de overheid altijd afvragen hoe tijdelijk tijdelijk is.

Extra aandacht voor tijdelijkheid

Naast de vragen naar de stand van zaken over de ontbrekende juridische onderbouwing is het van groot belang dat Eva van Esch nogmaals wijst op de tijdelijkheid van de corona-opt-in. Zonder expliciet toestemming te vragen aan de betrokken burgers nam de overheid bij mensen die nooit hun keuze kenbaar hadden gemaakt aan dat ze zorgdata opvraagbaar mochten maken. Het terugdraaien van de maatregel in de huisartsinformatiesystemen moet geen probleem vormen. Bij het ingaan van de corona-opt-in-maatregel had men daar al in voorzien.

W.J. Jongejan, 5 maart 2021

Afbeelding van RebeccaAnn via Pixabay