Vraag gestuurde zorg met stille sturing aanbodzijde door administratieve overlast
Lange tijd kende de Nederlandse zorg sturing aan de aanbodzijde. Bezuinigingen leidden tot beperking van het aanbod. Dientengevolge ontstonden lange wachtlijsten. De start van de Zorgverzekeringswet(Zvw) in 2006 zorgde voor een omslag van een aanbod gestuurd naar een vraag gestuurd systeem. Deze opzet paste in de gedachte van gereguleerde marktwerking. Waarbij de onderliggende gedachte is dat de patiënt centraal dient te staan. Een vraag gestuurde zorg genereert per saldo meer uitgaven omdat de patiënt daarin meer keuzen tot zijn/haar beschikking heeft. Toch vind er de laatste 10 tot 15 jaar een stille sturing aan de aanbodzijde plaats. Administratieve overlast, opgelegd door zorgverzekeraars, overheid en zelfstandige bestuursorganen in de zorg, zorgt voor een beperktere beschikbaarheid van de in principe wel aanwezige middelen en mankracht. Ondanks bewegingen als “Het Roer Moet Om” en “(Ont)regel De Zorg” blijft de administratieve belasting, deels in de vorm van de zogenaamde “paarse-krokodil”-problematiek hoog.
Onder-uitputting van middelen en mankracht
In 2019 berichtte het organisatieadviesbureau Berenschot al dat werknemers in de langdurige zorg gemiddeld 35% van hun tijd kwijt waren aan administratieve lasten. Dat was een stijging van 10 % vergeleken met 2016 en 2017. Sommige sectoren melden wel meer dan 35% aan administratieve lasten. Het probleem van administratieve belasting speelt overal in de zorg. Doordat een aanzienlijk deel van de tijd van de zorgverlener verloren gaat kan deze die tijd niet benutten voor zorg. Daardoor is er sprake van een onder-uitputting van middelen en mankracht. Dat komt het ministerie en zorgverzekeraars wel goed uit omdat het leidt tot minder uitgaven.
Het lijkt opzet
Bemoedigend was het dat de kritische beweging “(Ont)regel De Zorg” gefaciliteerd door de VvAA(vereniging van Artsen Automobilisten) zeer krachtige adviezen opstelde om de overlast te beperken. Dat was voordat het ministerie van VWS zich ermee bemoeide”. VWS nam het initiatief over waarna het de kritische beweging koest knuffelde. In 2019 schreef ik hoe triest het was dat de voorzitter van de VvAA, Gerlach Cerfontaine, een betaalde nevenfunctie als adviseur voor “(Ont)regel De Zorg” bij VWS aannam.
In naam is VWS met ontregeling bezig maar in de praktijk merken zorgverleners er niets van. Zorgverzekeraars slagen er steeds in om het werkveld tot wanhoop te drijven door het stellen van uitgebreide eisen aan rapportage. Ook indicatiestellingen bij zorg die met machtigingen verlopen maken de zorgverzekeraars notoir moeilijk. Het lijkt er dan ook op dan zowel VWS als zorgverzekeraars de administratieve overlast gebruiken om de zorg aan de aanbodzijde aanzienlijk te sturen.
Kruispunt met stoplichten
De situatie voor 2006 met aanbod gestuurde zorg valt de vergelijken met een verkeersstroom op een kruispunt van wegen die men met stoplichten regelt. De stoplichten zorgen dat telkens een portie verkeersdeelnemers de kruising kan oversteken. Netjes en strak geregeld maar niet zo efficiënt als met een rotonde. Vanwege dat inzicht zijn in Nederland in de laatste 20 jaar veel kruispunten met stoplichten vervangen door rotondes.
Rotonde
Kruispunten met een rotonde kan men zien als een voorbeeld voor vraag gestuurde zorg. De verkeersdeelnemer bepaalt zelf wanneer hij/zij de rotonde oprijdt. Daarbij moet de verkeersdeelnemer wel rekening houden met de beschikbare ruimte op de rotonde en de van links naderende verkeersdeelnemers op die rotonde. Men ziet bij rotondes dan ook een vloeiender doorstroming van het verkeer. In de ideale situatie van vraag gestuurde zorg ondervindt de patiënt dan ook veel minder belemmeringen in het zorgtraject.
Rotonde met stoplichten
De administratieve overlast wordt gevoed door een geïnstitutionaliseerd wantrouwen van zorgverleners bij zorgverzekeraars en overheid ten aanzien van kwaliteit. Kwaliteit bestaat niet meer op basis van de professionaliteit van zorgverleners maar is iets wat zorgverzekeraars, overheidsinstellingen en zelfstandige bestuursorganen, zoals de Nederlandse Zorgautoriteit en het Zorginstituut Nederland, denken te distilleren uit rapportages van data. Gegevens die zorgverleners moeten aanleveren.
Door ervoor te zorgen dat de administratieve overlast hoog blijft, beïnvloeden VWS, zorgverzekeraars en diverse zelfstandige bestuursorganen de zorg fors aan de aanbodzijde. Je kunt simpelweg zien als een instrument om aan de aanbodzijde negatief te sturen. In wezen creëerde men zo een rotonde met stoplichten waarvan men de frequentie kan sturen. Immers, de mate van overlast kan men verruimen en inperken.
Woerden, 3 september 2021
Met dank aan Anton Zimmerman voor de stimulerende discussie over dit onderwerp.
Afbeelding van Clker-Free-Vector-Images via Pixabay en van Greg Reese via Pixabay, samengevoegd door W.J. Jongejan
Recente reacties