Toezegging bij rechtbank over handelwijze bij uitbreiding LSP-functies komt VZVZ niet na

toezeggingIn 2014 diende bij de rechtbank Midden-Nederland de zaak van de Vereniging Praktijkhoudende Huisartsen(VPHuisartsen) tegen VZVZ. VPHuisartsen bestreed de rechtmatigheid van het Landelijk SchakelPunt, waar de Vereniging van Zorgaanbieders Voor Zorgcommunicatie(VZVZ) verantwoordelijk voor is. Deze rechtszaak, waarvan de uitspraak was op 23 juli 2014, verloor VPHuisartsen, evenals het hoger beroep bij het gerechtshof in Arnhem(uitspraak 8 maart 2016). Het LSP kende destijds twee modaliteiten: de data-uitwisseling bij huisartswaarneming en die met apotheken. Patiënten gaven dáár hun toestemming voor. De rechtbank Midden-Nederland wilde niet ingaan op door VZVZ aangekondigde toekomstige uitwisselings-modaliteiten. Tijdens de zitting stelde VZVZ onomwonden dat zij voor toekomstige functies van het LSP per keer opnieuw toestemming aan de patiënt zou vragen. Dat staat ook expliciet verwoord in de uitspraak van de rechtbank. Inmiddels zijn er meer uitwisselingsfuncties bij het LSP. VZVZ heeft nimmer mensen die ooit toestemming gaven daar alsnog toestemming voor gevraagd.

Toestemming

Bij het LSP gaat het bij het geven van toestemming door de patiënt om inzage van de bij huisarts en apotheek vastgelegde data in de toekomst mogelijk te maken. De gegevens worden zo opvraagbaar. Het geven van die toestemming is altijd gekoppeld aan een doel. Doelbinding heet zoiets. Je hoort ook te weten waarvoor je precies toestemming geeft. Bij de toestemmingen, die patiënten vanaf het begin van het LSP gaven, betrof het telkens de uitwisseling in het kader van de huisartswaarneming en het uitwisselen van medicatieoverzichten tussen huisarts en apotheek. Zo stond het ook in de toestemmingsfolder van VZVZ voor het LSP-gebruik. Deze twee functionaliteiten staan ook beschreven in de uitspraak van de rechtbank Midden-Nederland.

Overweging rechtbank

In punt 4.9 van de uitspraak van de rechtbank Midden-Nederland in 2014 stelt deze:

Voorts overweegt de rechtbank het volgende. Het Businessplan besteedt ook aandacht aan uitbreiding van de bestaande toepassingen en aan nieuwe toepassingen, zoals het toelaten van andere zorgaanbieders. Daarmee is er volgens het Businessplan (pagina 23) ruimte voor de zorgaanbieders achter e-GGZ, e-Radiologie etc. om lid te worden van VZVZ en het LSP te gebruiken voor hun berichtenverkeer. 

Voor zover de vorderingen van VPH c.s. zijn gebaseerd op de stelling dat deze toekomstige ontwikkelingen onrechtmatig zijn, is naar het oordeel van de rechtbank niet voldaan aan het vereiste dat de vordering voldoende concreet is omschreven.”

De rechtbank vervolgt

“Het gaat over plannen, zonder dat concrete besluiten zijn genomen over de uitvoering daarvan. Niet bekend is of, en zo ja op welke wijze, VZVZ het gebruik van het LSP zal ontwikkelen voor deze nieuwe toepassingen, zodat er geen aanknopingspunten zijn voor de toetsing of het toekomstige handelen van VZVZ onrechtmatig zal zijn jegens VPH c.s. De rechtbank zal zich daarom bij de inhoudelijke beoordeling van de vorderingen beperken tot de thans beschikbare toepassingen.”

Uitspraak VZVZ

In rechtsoverweging 5.18 doet VZVZ een duidelijke uitspraak over het opnieuw aan alle patiënten vragen van toestemming bij uitbreiding van de uitwisselingsmodaliteiten.

Het betoog van VPH c.s. dat de toestemming onvoldoende bepaald is omdat deze zich uitstrekt tot de toekomstige toepassingen van de zorginfrastructuur, brengt de rechtbank niet tot een ander oordeel. VZVZ heeft de op dit punt geuite vrees afdoende weerlegd door er op te wijzen dat het systeem weliswaar geschikt is voor bredere toepassing, maar dat het Toestemmingsformulier slechts ziet op de in de Brochure beschreven situaties. Volgens VZVZ zal bij uitbreiding van het systeem opnieuw om toestemming worden gevraagd voor de nieuwe toepassingen.”

Uitbreiding zonder aanvullende toestemming

VZVZ ontwikkelde de afgelopen jaren het SEH-bericht voor de spoedoverdracht van huisartsdata naar Spoedeisende- en Eerste Hulp. Daarnaast begon VZVZ in september 2021 met het uitrollen van het ketenzorgbericht bij chronisch zieken(diabetes, astma/COPD). Met deze functionaliteitsuitbreidingen dient VZVZ zich ook te houden aan dingen die ze in de rechtszaal beloofde uit te voeren. Het is een schone zaak als de autoriteit Persoonsgegevens hierbij handhavend optreedt als toezichthouder.

W.J. Jongejan, 20 oktober 2021

Afbeelding van Mohamed Hassan via Pixabay