Zwarte pieten in de zorg: zo wordt het spel gespeeld

Sinds het begin van de zomer van 2015 gist het in de zorg. Zorgaanbieders komen in opstand tegen het handelen van zorgverzekeraars. Die komen vervolgens in de media in het verdomhoekje te staan en beginnen een charmeoffensief met paginagrote advertenties in de dagbladen. En plotseling doet deze week de Nederlands Patiënten en Cliënten Federatie(NPCF) een duit in het zakje met een rapport over hoeveel medische missers in de zorg plaatsvinden. Is dat laatste toeval? Neen. Het is de manier hoe met behulp van beeldvorming gepoogd wordt de zwarte piet weer uit handen van de zorgverzekeraars en overheid in de handen van de zorgaanbieders te spelen. Een analyse met daarbij ook een uitstapje naar het Landelijk SchakelPunt(LSP).

Gisten

Aan het begin van de zomer verandert in de verhoudingen tussen zorgverzekeraars en zorgaanbieders een steeds actievere veenbrand opeens in een uitslaande brand. De laatsten zijn het beu continu met geïnstitutionaliseerd wantrouwen bekeken te worden, data te moeten aanleveren, eindeloos formulieren en machtigingen te moeten invullenen en contracten bij het kruisje te moeten tekenen. Ze verenigen zich in de beweging “Het roer moet om”, die publicitair hoge ogen gooit. Het grote publiek dat de mededelingen over de grote winsten van zorgverzekeraars ook heeft vernomen en aan den lijve plus in de portemonnee het beleid van deze organisaties merkt, gaat de zorgverzekeraars steeds meer wantrouwen.

Achilleshiel

Het continu negatief in het nieuws zijn met als gevolg wantrouwen van de verzekerden blijkt de achilleshiel van de zorgverzekeraars te zijn. Op 8 september 2015 wordt een groot interview met Andre Rouvoet, voorzitter van Zorgverzekeraars Nederland(ZN), in het NRC-Handelsblad geplaatst, met als kop: “Wij zijn de hoeders van de solidariteit in de zorg”. Hij zegt daarbij dat ZN in gesprek gaat met de samenleving en bestrijdt de suggestie dat het om een campagne gaat .

En dat is het juist wel.

Het Leitmotiv in de campagne is dat de zorgverzekeraars slechts uitvoeren wat de politiek(lees: het ministerie van VWS) opdraagt te doen. Door deze achtergrond is datgene wat Rouvoet een dialoog met de burger noemt geen dialoog, maar een eenrichtingsverkeer met “uitleg”.

Overigens zijn de zorgverzekeraars helemaal geen hoeders van de zorg.  Onder andere door het maken van vele soorten polissen, waaronder budgetpolissen en polissen voor hoger opgeleiden hebben de zorgverzekeraars de solidariteit in de zorg inmiddels driftig ondergraven. Sinds 8 september staat er wekelijks een paginagrote advertentie in de grote landelijke dagbladen over de dialoog. Het uitdragen van de boodschap mag blijkbaar wat kosten. In de NRC kost een advertentie van een hele pagina op een werkdag 28.532 euro. De Volkskrant en Trouw doen het voor ruim 24.000 euro. Met vier grote landelijke dagbladen is dat al gauw een ton per week. De kleinere dagbladen reken ik nog niet eens mee. De campagne duurt nu al vier weken. Nu al is dus bijna een half miljoen euro is aan deze “voorlichting” al uitgegeven. Geld wat niet naar zorg gaat!

Deus ex machina

Deze week kwam er een plotselinge wending in de beeldvorming van de roerige relatie tussen overheid, zorgverzekeraars, zorgaanbieders en patiënten. De NPCF publiceerde met enig aplomb een rapport met de naam: “Rapport meldactie veilige zorg” dat door de media uitgebreid werd opgepakt. Plotseling is men gefocust op zorgaanbieders die steken laten vallen waardoor de patiënt onnodige schade ervaart. Gemeld wordt dat er jaarlijks zo’n duizend mensen sterven door medische fouten en dat duizenden mensen blijvende (blijvende ) gezondheidsschade oplopen die vermeden had kunnen worden. Bij deze getallen is geen enkele onderbouwing aanwezig.  De enquête vond niet plaats bij volkomen willekeurige Nederlanders, maar had een duidelijke selectie, een onderzoek-bias. Deelnemers waren uitgenodigd door de NPCF uit deelnemers aan het zogeheten Zorgpanel van de NPCF en aan mensen die deelnamen aan de Zorgkaart Nederland en daar hun waardering over zorgaanbieders plaatsten. Over het algemeen zullen dat mensen zijn die al op enige wijze een weg hebben gezocht om kritiek op zorgaanbieders te ventileren.

Door het moment waarop de publicatie plaatsvindt, wordt negatieve aandacht weer wat afgewend van de zorgverzekeraars. Het is niet de eerste keer dat de NPCF over een gevoelig onderwerp op een cruciaal moment iets publiceert wat de beeldvorming  beïnvloedt.  Eén van de keren ging over het Landelijk Elektronisch PatiëntDossier(LEPD).

Geen enkele zorgaanbieder wil trouwens een patiënt onnodig schaden, indachtig het adagium “primum nil nocere”(= in de eerste plaats niet schaden). Veiligheidsbewustzijn is bij zorgaanbieders aanwezig en dient continu aangescherpt te worden. Nieuwe technieken vergen nieuwe procedures, niet goed werkende bestaande procedures worden aan de hand van gemaakte fouten aangescherpt.

Fouten zijn een onvermijdelijk onderdeel van een kwaliteitsketen om tot betere resultaten te komen. Van fouten dient men te leren. Het is een illusie om te denken dat in de zorg totaal geen fouten meer worden gemaakt. Zorg blijft mensenwerk en waar mensen werken zullen altijd vroeg of laat missers plaatsvinden. Een streven naar zo min mogelijk fouten zal elke oprechte zorgprofessional in zich hebben.

LSP in E-book

Naar aanleiding van het rapport maakte de NPCF een E-book met nuttige tips aan patiënten om medische fouten te helpen voorkomen. Pontificaal komt daarin op de pagina’s 18 tot en met 20 het gebruik van het LSP voor het overdragen van medische gegevens ter sprake. Dat er over het gebruik van het LSP maatschappelijk onrust bestaat, kritiek is op de beveiliging, de privacy en het doorbreken van het beroepsgeheim komt nergens in het E-book ter sprake.

Cyclus

Als je wat langer in de gezondheidszorg hebt rondgelopen valt op dat er een soort cyclus zit in de berichtgeving erover. Eens in de paar jaar is er een rapport over medische missers in de zorg. Met dezelfde tussenpoos is er berichtgeving over complicaties bij behandelingen, over ziekenhuisinfecties, over telefonische bereikbaarheid, etc.  Ze wisselen elkaar bovendien af. Vaak is wel het moment van publiceren interessant, omdat het kan passen in een groter plaatje.

W.J. Jongejan

Voor reacties: zie sidebar op de volgende pagina